Sự nghiệp thi đấu quốc tế của Essien bắt đầu từ đội tuyển U-17 Ghana và được chọn tham dự Giải vô địch bóng đá U-17 thế giới 1999 tại New Zealand, nơi U-17 Ghana đã giành huy chương đồng. Năm 2001, anh là thành viên đội tuyển U-20 Ghana dự Giải vô địch bóng đá U-20 thế giới tại Argentina và thi đấu rất thành công với vị trí á quân chung cuộc.[71] Năm 2002, anh cùng Ghana tham dự Cúp bóng đá châu Phi 2002 và có trận đấu đầu tiên với Maroc ngày 21 tháng 1.

Năm 2006, anh cùng đội tuyển Ghana tham dự World Cup 2006 tại Đức. Đây cũng là Giải vô địch bóng đá thế giới đầu tiên mà đội tuyển nước này tham dự. Ghana cùng bảng E với Ý, Cộng hòa Séc và Mỹ. Ghana xếp thứ hai trong bảng sau Ý khi lần lượt đánh bại Cộng hòa Séc 2-0 và Mỹ 2-1. Tại vòng 1/16, Ghana gặp đương kim vô địch Brasil mà không có Essien trong đội hình vì thẻ phạt. Ghana thua Brasil 3-0 và rời giải.[72]

Essien được đề cử cho danh hiệu Cầu thủ xuất sắc nhất thế giới 2006 vào ngày 2 tháng 10 năm 2006. Một tuần sau, anh tiếp tục được đề cử cho danh hiệu Ballon d'Or. Essien kết thúc năm 2006 với việc đứng thú ba trong cuộc bầu chọn Cầu thủ xuất sắc nhất châu Phi.[73] Tuy nhiên vào đầu năm 2007, anh đã giành danh hiệu Cầu thủ xuất sắc nhất châu Phi do khán thính giả đài BBC bình chọn.[74]

Ngày 10 tháng 10 năm 2007, Essien lại được đề cử cho danh hiệu Cầu thủ xuất sắc nhất thế giới 2007 và nằm trong top 15.[75], ngày 21 tháng 10 là đề cử cho danh hiệu Ballon d'Or 2007.[76] Ngày 12 tháng 12 năm 2007, Essien được đề cử cho danh hiệu Cầu thủ xuất sắc nhất châu Phi 2007 và lần này anh về hạng nhì sau Frédéric Kanouté.[77]

Tại Cúp bóng đá châu Phi 2008 tổ chức tại Ghana, một lần nữa tài năng của Essien lại giúp đội tuyển Ghana giành ngôi vị hạng ba chung cuộc. Anh được bầu vào đội hình tiêu biểu của Cúp bóng đá châu Phi 2008 khi giải đấu kết thúc.[78]

Tại vòng loại World Cup 2010 khu vực châu Phi, khi thi đấu cho đội tuyển Ghana, anh bị đau nặng sau pha va chạm với cầu thủ đối phương trong trận đấu với Lybia. Chấn thương này khiến anh phải nghỉ thi đấu ít nhất 5 tháng và vị trí tiền vệ phòng ngự của anh ở Chelsea được thay thế bởi John Obi Mikel. Ngày 24 tháng 12 năm 2008, Essien nhận danh hiệu Cầu thủ xuất sắc nhất trong năm của bóng đá Ghana.[79] Ngày 7 tháng 9 năm 2009, Essien cùng Sulley Muntari đã ghi bàn trong chiến thắng 2-0 trước Sudan qua đó giành quyền dự World Cup 2010 tại Nam Phi. Đây cũng là lần thứ hai liên tiếp Essien và đồng đội có mặt tại ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh.[80]

Ngày 27 tháng 5 năm 2010, Liên đoàn bóng đá Ghana (GFA) khẳng định Essien không thể tham dự World Cup 2010 do chấn thương của anh không kịp bình phục cho đến cuối tháng 7. Kết luận được đưa ra sau cuộc kiểm tra y tế chung của họ với Chelsea.[81][82] Từ đó, anh tuyên bố rằng mình sẽ không chơi cho đội tuyển quốc gia Ghana nữa mà tập trung vào sự nghiệp câu lạc bộ tại Chelsea, vì anh đã dính hai chấn thương nặng khi chơi cho đội tuyển nước này.[83] Tuy nhiên, sau khi bình phục chấn thương anh đã trở lại thi đấu cho đội tuyển.[84]

Tháng 6 năm 2014, Essien được huấn luyện viên James Kwesi Appiah chọn vào danh sách 23 cầu thủ Ghana tham dự World Cup 2014 tại Brasil.[85] Anh ra sân được một lần tại giải đấu này, từ băng ghế dự bị trong trận thua Mỹ 2–1.[86]